“Antiek, dat is potentieel in dingen zien.”

Ergens aan de rand van het Albertkanaal woont Jo Walbers. Van jongs af aan verzamelt hij antiek. Hem een verzamelaar noemen is een understatement. Heel zijn leven hebben zijn aanwinsten zich opgestapeld – inmiddels moet hij zijn weelde aan oude spullen opslaan in acht containers in zijn tuin. Een oude telefooncentrale, een jukebox, cinemaprojectors … Bedenk het en Jo heeft het.

Water en scheepvaart: dat is duidelijk het thema in Jo zijn voortuin. Op het gras staat een oude houten roeiboot van bijna achttien meter lang. Ze komt uit Rotterdam en dateert uit de late jaren 50. Het gevaarte werd ooit nog gebruikt voor wedstrijden tussen Oxford en Cambridge. “In de zomer gebruik ik deze boot als plantenbak,” vertelt hij. Tegen de gevel heeft hij patrijspoorten en een oude scheepsschroef gemonteerd. Voor zijn voordeur steken er twee scheepsluchthappers uit de grond. Die zijn ook nog eens functioneel want ze zorgen er voor dat er verbrandingslucht naar zijn houtkachel stroomt, zodat er minder warmte verloren gaat. Jo verzamelt maar geeft alles ook een plaats.

Met zijn verzameling wil Jo ‘vergeten’ antiek een nieuw leven geven. Dat trekt hem al aan van in zijn jonge jaren: zo had hij het toen in zijn hoofd gehaald om een stoommachine te bouwen met de koperen kogelhulzen die hij had ontaard op het militaire domein van Helchteren. Inmiddels heeft hij zelf een enorme collectie stoommachines bij elkaar verzameld. Die staan geëtaleerd in een oude museumkast die nog afkomstig is uit het Afrikamuseum in Tervuren. Een draaimolen, een houtzagerij, een waterpomp, een worstendraaier: ze werden allemaal aangedreven door zo’n miniatuur stoommachine. “Zulke stoommachines dienden vroeger niet enkel als speelgoed. Ze hadden ook een educatieve waarde: ze laten zien hoe zo een machine in elkaar zit," weet Jo .

De liefde voor antiek

'Verzamelen en recupereren zat in de familie.' Hij toont mij een stuk gesmolten brons. “Toen we jong waren is de toren van Alden Biesen in rook opgegaan. Dit vond mijn nonkel, een pastoor, in het puin. Hij schakelde een klokkengieter in om het brons weer te versmelten tot een nieuwe klok voor zijn eigen kerk in Maartenslinde.”

Nog een anekdote: “Op een dag vonden mijn nicht en ik een verborgen compartiment in een oude kast op de zolder van de pastorij, waar we mochten studeren. Daarin zat een doosje met juwelen verstopt. Rond de pastorij lag ook een kerkhof, dus ik denk dat het de buit was van een grafrover. Helaas had mijn nicht haar mond voorbij gepraat bij onze ouders en moesten we de juwelen teruggeven. Dat was wel jammer, zo afstand doen van onze schat.”

Door rommelmarkten, veilingen en garageverkopen heeft Jo door de jaren een ongelofelijke hoeveelheid antiek verzameld. “Ik ben eigenlijk altijd op zoek’ vertelt hij ‘Vroeger meer dan nu, maar het stopt nooit. Ook wanneer ik in het buitenland ben, schuim ik antiekmarkten en veilingen af. De vondsten die ik daar bemachtig, laat ik dan naar hier verschepen.” Hij wijst naar drie zuilen die op de grond liggen. ‘Dit zijn Victoriaanse zuilen uit Zuid-Afrika. Helaas is één van de zuilen beschadigt geraakt in transit.’ “Maar het plan blijft om er een afdak mee te maken op het terras.”

Containers vol

Jo’s collectie past ondertussen niet meer in zijn huis. De man heeft acht containers in zijn tuin staan om dat te verhelpen. Helemaal ingericht zijn ze, en verbazingwekkend functioneel: elke container is uitgerust met verlichting en een ontvochtiger; alles is ook nauwgezet gesorteerd. Er zit orde in de chaos, zoals nog zal blijken.

Tijdens Jo’s rondleiding komen we allerlei antiek speelgoed, oude telefoontoestellen, typmachines, en videoprojectors tegen. Mijn gids heeft ook een container die tot op de rand gevuld is met oud medisch materiaal zoals glazen baxters. In de laatste container kijk ik op naar door een indrukwekkende houten installatie, vervaardigd uit alle mogelijke kabels. “Weet je wat dit is?”,vraagt Jo begeesterd. “Dit is een oude telefooncentrale. Als je vroeger iemand belde, kwam je eerst bij de telefooncentrale terecht, die je moest doorverbinden. En natuurlijk luisterde de telefoniste vrolijk mee. Van privacy was toen nog geen sprake.’

Met zijn opvallende en unieke stukken bouwde Jo decors voor kunstenaar en fotograaf Bart Ramakers. Hij maakt kunstzinnige, licht erotische foto’s met een verhaal. Vol trots toont hij mij een boek met foto’s waar hij aan heeft meegewerkt. Het boek staat vol met prachtige taferelen die Jo mee tot leven heeft kunnen brengen dankzij zijn prachtige antiekverzameling.

Voorwerpen met een verhaal

Veel van zijn voorwerpen hebben ook een verhaal. Hij verzamelt oude fotoboeken en filmrollen. Het gunt een blik op het verleden. Zo heeft hij reisdocumentaires liggen uit de jaren 20. Jo: “Dat zijn unieke beelden op exotische locaties. Maar je weet ook niet altijd wat je zal vinden. Op een dag nam ik een doos oude filmrollen mee op de rommelmarkt. Wanneer ik de rollen thuis bekeek, ontdekte ik dat het zowaar porno was uit de jaren 60. Een beetje obsceen misschien maar ze geven wel een goed beeld van die tijd: auto’s, kapsels, kleding, behang, meubels…”

Een ander verzamelobject van Jo zijn antieke poederdozen. Hij toont mij een poederdoosje met het logo van Ford. “Deze kregen mannen vroeger mee bij de aankoop van een auto. Zo kregen hun vrouwen ook iets nieuws (lacht).’ Een ander poederdoosje heeft een bijzonder verhaal. Het doosje stamt uit de tijd van de tweede wereldoorlog. Jo ontdekte aan de binnenkant een tekstje van een man die naar het front vertrok en afscheid nam van zijn vrouw. “Wat is er met hem gebeurd’, vraag ik me dan af. ‘Is hij ooit teruggekeerd?’ ‘Is hij gesneuveld?’ Misschien is dit wel het laatste dat hij ooit heeft gegeven aan zijn vrouw.”

Jo is een verzamelaar, maar eigenlijk ook veel meer dan dat. Hij knapt zaken op, hij maakt er nieuwe dingen van, hij hergebruikt. Zijn unieke stukken krijgen op die manier een kans op een tweede leven. “Dat is het potentieel in dingen zien”,